In 2017 ontketende Nike een revolutie in schoenenland. Het merk lanceerde een schoen met veel demping, een carbonplaat in de zool en een drop van maar liefst 10 mm. Wat er daarna gebeurde, is geschiedenis. Voor wie deze heeft gemist: Eliud Kipchoge deed zijn eerste poging om de 2-uurgrens op de marathonafstand te doorbreken. Deze kun je terugzien in de documentaire Breaking2. Kipchoge kwam toen 26 seconden tekort. In 2019 realiseerde hij alsnog zijn droom met een tijd van 1.59.40. Inmiddels hebben alle grote hardloopmerken schoenen met een carbonzool en is de schoen niet meer alleen voor de allerbeste.
Wat zijn carbon hardloopschoenen?
Het zijn schoenen waarbij de zool bestaat uit een combinatie van foam en een koolstofvezel plaat, carbon. Het foam in carbonschoenen is erg veerkrachtig, heel licht en geeft in hoge mate energie terug aan de loper. De harde plaat in carbonschoenen is gemaakt van koolstofvezel en werkt als een soort springplank.
Hoe werkt de carbonzool?
In 2022 is er een studie gepubliceerd in The Journal of Sport and Health Science die concludeerde dat de carbonplaat op zichzelf maar weinig impact heeft op prestaties. Juist de combinatie van de ultraverende foamlaag én de carbonplaat bleek de unieke formule voor de nieuwe records op de marathon.
Sneller lopen door dikke carbonzolen?
Wetenschappers hebben aangetoond dat competitieve lopers met de Nike Vaporfly 4% carbonschoenen 2,7 tot 4,2 procent minder energie nodig hebben om op hetzelfde tempo te lopen. De energie die ze besparen, gebruiken ze om verder of sneller te lopen.
Is de carbonschoen voor iedereen?
Tot voor kort werden deze schoenen alleen getest bij snelheden van 4:25/kilometer of sneller. Omgerekend zijn dat marathontijden van 3.15 uur of sneller, dat haalt de gemiddelde loper niet. Maar er is recent onderzoek gedaan naar het effect van deze schoenen bij gemiddelde lopers. De eerste conclusie is dat zij er ook baat bij hebben, maar wel minder dan de toplopers.
Hoe sneller, hoe meer voordeel van carbon
Hoe is dit verschil te verklaren? Een hoogleraar kinesiologie bij de St. Edward's University in Austin, Dustin Joubert, deed met zijn collega's onderzoek naar carbonschoenen. Volgens Joubert is het verschil te verklaren door hoe het schuim in de carbonschoenen werkt. “Het voordeel komt vooral door het samendrukken van het veerkrachtige schuim in de schoenen en het terugveren van die energie. En een snellere loper genereert grotere grondreactiekracht en drukt het schuim daardoor meer samen dan een langzamere loper.”
Kost carbon dan meer energie?
Misschien denk je nu: baat het niet dan schaadt het niet en elk beetje helpt toch? De studie van Joubert bewijst anders. Een derde van de deelnemers had juist een slechtere loopefficiëntie wanneer zij op een tempo van 6:00/kilometer liepen, in vergelijking tot een gewone hardloopschoen. Uit onderzoek blijkt dat de stijfheid van een schoen snelle atleten helpt om efficiënter te lopen. Je voet heeft dan minder energie nodig om af te zetten en te landen. Joubert speculeert dat deze stijve carbonplaat bij langzamere lopers er juist voor zorgt dat zij meer energie nodig hebben om af te zetten.
Elke training op carbon schoenen?
De praktijk is dat de carbonschoen met dikke zolen zo goed als ingeburgerd is onder prestatielopers. En er worden veel records mee gebroken. Dus stel dat jij investeert in een paar carbon hardloopschoenen en ook sneller loopt. Dan is het logisch dat je elke training dat gevoel wilt ervaren. Maar is dat slim? Uit onderzoeken blijkt dat spieren en pezen in je benen de extra demping fijn vinden: je herstelt ook nog eens sneller na trainingen op carbonschoenen.
Shalaya Kipp Olympisch steeplechaser en onderzoeker, gepromoveerd aan de University of British Columbia. Zij zegt: ‘In vergelijking met traditionele wedstrijdschoenen lijken de carbonschoenen minder kracht te vragen van je kuit en je middenvoet.’ Carbonschoenen kunnen dus helpen bij kuitblessures. Ook de achillespees lijkt door de verende carbonplaat en het zachte schuim ontlast te worden. Dit zou wat ongemak of pijn kunnen wegnemen bij de revalidatie van kuit- of achillesblessures. Maar onthoud: de impact van het lopen moet ergens naartoe.
Sportpodoloog Brian Fullem is ook schrijver van The Runner's Guide to Healthy Feet and Ankles. Hij zegt: ‘De schoenen geven een terugslag die sommige pezen en ligamenten boven hun elastische vermogen kunnen belasten, wat kan leiden tot scheuren en verrekkingen.’ Dat resulteert onder andere in middenvoet-blessures.
Carbon of niet: een advies
De schoen wordt ook al lang niet meer gezien als een extravagantie die is voorbehouden aan de profs. Kortom: begrijpelijk als jij het ook wil ervaren. Daarom een advies: blijf afwisselen van hardloopschoenen, dan zit je goed.
Bronnen: Runner’s World en ProRun
